हिन्दू धर्ममा १८ पवित्र पुराणहरूको चर्चा गरिएको छ, जसमा महर्षि वेदव्यासद्वारा लिखित शिव पुराण सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण पुराण हो। शिव पुराण १८ पुराणहरूको सूचीमा चौथो स्थानमा छ। यस पुराणमा भगवान शिवको महिमा र भक्तिको विशेष प्रचार गरिएको छ।

शैव धर्मसँग सम्बन्धित शिव पुराणमा कुल ६ खण्ड र २४ हजार श्लोक छन् । साथै, शिवका विभिन्न रूप, अवतार, ज्योतिर्लिङ्ग र भक्ति शक्तिको पनि विस्तारमा उल्लेख गरिएको छ । भगवान शिवलाई भोलेनाथ, शिव, नीलकण्ठ, अर्धनारीश्वर जस्ता धेरै नामले चिनिन्छ। भगवान शिवलाई देवताका देवता पनि भनिन्छ।

जसको ध्यानमा महादेव तल्लीन छन्

तपाईंले भगवानको धेरै मूर्ति वा चित्रहरूमा देख्नु भएको होला कि उनीहरू प्राय: ध्यानको मुद्रामा र ध्यानमा मग्न रहन्छन्। तर के तपाईलाई थाहा छ, जब भगवान शिव स्वयम् देवताहरूका देवता हुन्, तब उनले कसको ध्यान गर्छन् र उनको पूजायोग्य देवताहरू को हुन्? यसको बारेमा शिव पुराणमा भनिएको छ ।

महादेव रामको ध्यान गर्छन्

शिव पुराणमा भनिएको छ कि भगवान शिव श्रीरामको ध्यानमा मग्न देखिन्छन्। यससँग सम्बन्धित एउटा प्रचलित कथा पनि छ, जसअनुसार शिवजी ध्यानबाट ब्युँझिएपछि माता पार्वतीले उनलाई साेधिन्, ‘स्वामी, तपाईं स्वयम् देवताहरूको देवता हुनुहुन्छ, त्यसैले तपाईंलाई देवाधिदेव भनिन्छ, त्यसपछि कुन देवता हुन् ? तपाईं ध्यान गर्नुहुन्छ ?’

पार्वतीको प्रश्नको उत्तर दिँदै महादेवले यो प्रश्नको उत्तर चाँडै दिने बताए । तब भगवान शिव कौशिक ऋषिको सपनामा देखा परे र उनलाई राम रक्षा स्तोत्र लेख्न आदेश दिए । तर सपनामा नै कौशिक ऋषिले आफू रामरक्षा स्तोत्र लेख्न सक्षम नभएको बताए । यसपछि भगवान शिवले ऋषिलाई ज्ञान प्राप्त गर्ने शक्ति दिए, त्यसपछि ऋषि कौशिकले राम रक्षा स्तोत्र लेखे।

यसपछि शिवजीले माता पार्वतीलाई रामरक्षा स्तोत्र सुनाउन थाले। उनले पार्वतीलाई भगवान रामको ध्यान गर्ने कुरा पनि बताए । यसको कारण यो हो कि, राम नामको एक जप भनेको भगवान विष्णुको हजारौं वा हजारौं नाम जप गर्नु जस्तै हो।