मधुमेह एक यस्तो रोग हो, जसको समयमै उपचार गर्न नसक्दा मानिसलाई धेरै स्वास्थ्य समस्या हुन सक्छ । पहिले यसलाई वृद्धवृद्धाको रोग मानिन्थ्यो तर, अहिले युवा र बालबालिकालाई पनि यसले असर गरिरहेको छ ।

यसलाई ‘साइलेन्ट किलर’ पनि भनिन्छ, किनभने यसको लक्षण सजिलै पहिचान हुन सक्दैन । यदि समयमै उपचार नगरिएमा यसले मृत्यु निम्त्याउन सक्छ।

टाइप १ र टाइप २ मधुमेहबीचको भिन्नता

शरीरमा इन्सुलिनको उत्पादन घट्दा टाइप १ मधुमेह हुन्छ । यो सामान्यतयाः वंशाणुगतरूपमा सर्दछ । यसबाहेक तपाईको खानपान र जीवनशैलीले पनि यसलाई असर गर्न सक्छ।

विश्व स्वास्थ्य संगठनका अनुसार २०१७ मा टाइप १ मधुमेहका बिरामीहरूको सङ्ख्या ९० लाखभन्दा बढी थियो र तीमध्ये अधिकांश मानिसहरू राम्रो आर्थिक अवस्था भएका देशहरूमा बस्दै आएका थिए।

टाइप १ मधुमेहका लक्षणहरू द्रुतरूपमा देखा पर्न सक्छन्, र यसलाई इन्सुलिनद्वारा उपचार गरिन्छ।

यसको विपरित, टाइप २ मधुमेहमा, इन्सुलिन ठीकसँग प्रयोग हुँदैन । लक्षणहरू हल्का उस्तै भएपनि पत्ता लाग्न जटिल हुन्छ । यो रोगले शरीरलाई इन्सुलिनको उचित प्रयोग गर्नबाट रोक्छ र प्रायः वयस्कहरूमा देखा पर्दछ ।

तर आजकल यो बच्चाहरूमा पनि देखिन्छ। टाइप 2 मधुमेहका लक्षणहरूमा तिर्खा लाग्ने, थकान लाग्ने, तौल बढ्ने वा घट्ने समस्या हुन्छ । यसको व्यवस्थापन गर्नको लागि उचित आहार, व्यायाम र औषधिको सही संयोजन हुनु आवश्यक छ।

मधुमेहको रोकथाम

मधुमेहबाट बच्न सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण कुरा आफ्नो जीवनशैली सुधार्नु हो। ठीक समयमा खाना खानुहोस्, राम्रोसँग सुत्नुहोस् र नियमित रूपमा शारीरिक व्यायाम गर्नुहोस्। लागूपदार्थबाट टाढा रहनुहोस् र नियमित रूपमा मधुमेहको जाँच गराउनुहोस्। तनाव कम गर्ने प्रयास गर्नुहोस्, किनकि तनावले मधुमेह पनि बढाउन सक्छ।

मधुमेह रोगीको संख्या

विश्व स्वास्थ्य संगठनको प्रतिवेदनअनुसार हाल विश्वभर ४२ करोड २० लाख मानिस मधुमेहबाट पीडित छन् । पछिल्लो ४० वर्षमा यसको संख्या चार गुणा बढेको छ। सन् २०१६ मा मात्र मधुमेहका कारण करिब १६ लाख मानिसको मृत्यु भएको थियो ।

नेशनल लाइब्रेरी अफ मेडिसिनका अनुसार २० देखि ७९ वर्ष उमेरका वयस्कहरूमध्ये नौमध्ये एक जनाको मृत्यु मधुमेहले गर्छ। यसबाट बच्न स्वस्थ जीवनशैली अपनाउन जरुरी छ । यो सम्भव छ कि सही आहार, नियमित व्यायाम, र तनाव कम गरेर, तपाईं मधुमेहबाट बच्न सक्नुहुन्छ। यदि तपाइँ यो रोगको शिकार हुन सक्नुहुन्छ भन्ने लाग्छ भने, तपाइँ तुरुन्तै डाक्टरसँग परामर्श लिनुहोस् ताकि सही उपचार सुरु गर्न सकिन्छ।

अनुसन्धानका अनुसार मधुमेहबाट सबैभन्दा बढी प्रभावित हुने समूहमा २० देखि ७९ वर्ष उमेर समूहका मानिस रहेका छन् । एक रिपोर्टका अनुसार २०२१ मा विश्वभर ५३ करोड ७० लाख मानिस यस रोगबाट प्रभावित भएका थिए र यो संख्या २०३० सम्ममा बढेर ६४ करोड ३० लाख पुग्न सक्छ। साथै, सन् २०४५ सम्ममा यो संख्या ७८३ मिलियन पुग्ने अनुमान गरिएको छ ।

अर्को रिपोर्टअनुसार सन् २०१९ मा मधुमेहका कारण मृत्यु हुने १५ लाखमध्ये ४८ प्रतिशत ७० वर्ष मुनिका व्यक्तिहरू थिए। यसले नयाँ युगका मानिसहरूलाई पनि यो रोगले असर गरिरहेको स्पष्ट हुन्छ । एजेन्सीबाट