आज विश्वभर मुटु रोग मृत्युको सबैभन्दा मुख्य कारण बनेको छ। हरेक वर्ष लगभग १.७९ करोड मानिसहरूले मुटु रोग र स्ट्रोक जस्ता समस्याका कारण आफ्नो ज्यान गुमाउँछन्। यी मृत्युहरू विश्वमा हुने कुल मृत्युको लगभग ३२% हाे ।
विश्व स्वास्थ्य संगठनले यी मृत्युहरूमध्ये ८०% गरिब र मध्यम आय भएका देशहरूमा हुने गरेको बताएको छ। अचम्मको कुरा के छ भने यी मृत्युहरूमध्ये एक तिहाइ ७० वर्ष मुनिका मानिसहरूको हुन्छ।
अमेरिकन हार्ट एसोसिएसनका अनुसार अमेरिकामा पनि मुटु रोग मृत्युको सबैभन्दा ठूलो कारण हो। साथै, एसोसिएसनले अमेरिकामा प्रत्येक ४० सेकेन्डमा कसैलाई हृदयघात हुने गरेको बताएको छ। यो संख्या एक वर्षमा ८ लाखभन्दा बढी पुग्छ।
मुटु रोगका प्रारम्भिक लक्षणहरू पहिचान गर्नुहोस्
डाक्टरहरू भन्छन् कि हृदयघात सधैँ अचानक आउँदैन। शरीरले पहिले नै केही संकेतहरू दिन्छ, जसलाई हामी प्रायः सामान्य ठानेर बेवास्ता गर्छौं। तर, यी लक्षणहरूले भविष्यमा ठूलो समस्या निम्त्याउन सक्छ।
१. छाती दुख्नु वा भारीपन
छातीमा जलन, दबाब वा भारीपन महसुस हुनु मुटुको समस्याको पहिलो र सामान्य लक्षण हो। यो दुखाइ कहिलेकाहीं घाँटी, बङ्गारा, ढाड वा बायाँ हातमा फैलिन सक्छ। विशेष गरी महिला, वृद्धवृद्धा र मधुमेहका बिरामीहरूले यो दुखाइ हल्का वा ग्यास जस्तो महसुस गर्न सक्छन्।
२. सास फेर्न गाह्रो हुनु
यदि मुटुले राम्ररी काम गरिरहेको छैन भने, फोक्सोमा पानी भरिन सक्छ, जसले गर्दा सास फेर्न गाह्रो हुन सक्छ। यो समस्या हिँड्दा, आराम गर्दा वा सुत्दा पनि हुन सक्छ।
३. निरन्तर थकान र कमजोरी
धेरै प्रयास नगरी थकान महसुस हुनु वा पहिलेभन्दा चाँडै थकान महसुस हुनु मुटुको कमजोरीको संकेत हुन सक्छ। यसलाई हल्का रूपमा नलिनुहोस्।
४. खुट्टा वा गोलीगाँठो सुन्निनु
जब मुटुले राम्रोसँग रगत पम्प गर्न असमर्थ हुन्छ, शरीरमा पानी जम्मा हुन थाल्छ। विशेष गरी खुट्टा र गोलीगाँठो सुन्निनु गम्भीर संकेत हुन सक्छ।
५. चक्कर लाग्नु वा बेहोस हुनु
यदि तपाईंलाई बारम्बार चक्कर लाग्छ वा तपाईं अचानक बेहोस हुनुहुन्छ भने, यो मुटुको समस्या हुन सक्छ। यो मुटुको धड्कनमा गडबडी वा अन्य कुनै मुटु रोगको कारणले हुन सक्छ। यदि यस्ता लक्षणहरू देखिएमा, ढिलाइ नगरी डाक्टरसँग परामर्श लिनुहोस् र जाँच गराउनुहोस्।
६. छिटो–छिटाे मुटुको धड्कन
यदि मुटुले राम्रोसँग रगत पम्प गर्न सक्दैन भने, यसले आफ्नो गति बढाउँछ। यस्तो अवस्थामा, मुटुको धड्कन छिटो, छिटो वा अनियमित महसुस हुन सक्छ। यी लक्षणहरूले मुटुको धड्कनमा गडबडी अर्थात् “एरिथमिया” लाई संकेत गर्न सक्छन्, जुन मुटुको गति वा लयसँग सम्बन्धित समस्या हो।
७. खोकी वा घरघराहट जुन राम्रो हुँदैन
यदि तपाईंलाई लामो समयदेखि खोकी वा घरघराहट भइरहेको छ र यो राम्रो भइरहेको छैन भने, यो फोक्सोमा पानी भरिएको संकेत हुन सक्छ। कहिलेकाहीँ यस्तो खोकीमा हल्का गुलाबी वा रगत मिश्रित खकार पनि आउन सक्छ। यो मुटुको कमजोरीसँग सम्बन्धित लक्षण हुन सक्छ, जसलाई बेवास्ता गर्नु हुँदैन।
८. राति बारम्बार पिसाब फेर्न
यदि तपाईंलाई राति बारम्बार पिसाब फेर्न समस्या भइरहेको छ भने, यो मुटुको कमजोरीको हल्का तर महत्त्वपूर्ण संकेत हुन सक्छ। जब तपाईं सुत्नुहुन्छ, दिनभरि खुट्टामा जम्मा भएको पानी माथि उठ्छ र रगतमा मिसिन्छ, जसले गर्दा मिर्गौलाले बढी पिसाब उत्पादन गर्छ। यस कारणले गर्दा, रातमा बारम्बार पिसाब लाग्न सक्छ।
९. छालाको रंगमा परिवर्तन
यदि तपाईंको छालाको रंग चिसो महसुस नगरी नीलो वा बैजनी देखिन थाल्छ भने, यो शरीरमा रगत राम्रोसँग नपुगेको संकेत हुन सक्छ। यो तब हुन्छ जब रक्तसञ्चार सुस्त हुन्छ वा बन्द हुन्छ, जुन मुटुको कमजोरी वा नसामा अवरोध जस्ता गम्भीर समस्याहरूको कारण हुन सक्छ।
मुटु रोगहरू प्रायः सानातिना लक्षणहरूबाट सुरु हुन्छन्, जसलाई हामी सामान्यतयाः बेवास्ता गर्छौं। तर, यदि हामीले यी प्रारम्भिक संकेतहरूलाई समयमै पहिचान गर्यौं र डाक्टरसँग जाँच गरायौं भने, ठूला मुटु समस्याहरूबाट बच्न सकिन्छ। यदि तपाईंलाई माथि उल्लेखित कुनै पनि लक्षणहरू महसुस भएमा, ढिलाइ नगर्नुहोस् र तुरुन्तै राम्रो डाक्टरसँग परामर्श गर्नुहोस् ताकि तपाईंले समयमै उपचार पाउन सकून्। एबिपीबाट
